Loading ...
Strongylognathus testaceus
maj
06
Strongylognathus testaceus (sierpnica płowa)
Źródło: http://www.bwars.com/
Perełka wśród polskich gatunków. Niewielka mrówka o bardzo charakterystycznych, sierpowatych żuwaczkach. Gatunek cenny, rzadko znajdowany ze względu na swój skryty tryb życia.
Cechy charakterystyczne
– sierpowate żuwaczki,
– pasożytnictwo społeczne (inkwilinizm),
– pasożyt murawki darniowiec (Tetramorium caespitum),
– kolonie mieszane zawierające królowe 2 gatunków (Strongylognathus testaceus + Tetramorium caespitum).
Sierpowate żuwaczki
Sierpnica płowa posiada żuwaczki w kształcie sierpów (wąskie, zakrzywione, zaostrzone na końcu), przez co robotnice nie są zdolne do prac w gnieździe i wychowywania potomstwa, dlatego muszą „pasożytować” na innym gatunku mrówek. Jedynie dwa gatunki w Polsce posiadają sierpowate żuwaczki: sierpnica płowa (Strongylognathus testaceus) i mrówka amazonka (Polyergus rufescens).
Pasożytnictwo społeczne
Jedną z form pasożytnictwa społecznego u mrówek jest inkwilinizm, potocznie zwany pasożytnictwem stałym. Jest to termin pochodzący od łacińskiego słowa inquilinus, oznaczającego: lokatora. Polega na tym, że w jednym gnieździe koegzystują 2 gatunki mrówek i jeden z nich, w tym przypadku Strongylognathus testaceus jest całkowicie zależny od drugiego gatunku, czyli Tetramorium caespitum.
Królowa Strongylognathus testaceus
Oprócz sierpowatych żuwaczek można zaobserwować znaczne wcięcie na głowie.
Źródło: http://www.myrmecofourmis.fr/
Kolonie zawierające 2 królowe różnych gatunków
Pasożytnicza królowa po wniknięciu do gniazda nie eliminuje prawowitej królowej. Wpływa na nią „chemicznie” za pomocą feromonów, ograniczając produkcję form płciowych (skrzydlatych). W koloniach mieszanych zaledwie 1% stanowią robotnice Strongylognathus testaceus, a 99% robotnice Tetramorium caespitum.
Hodowla Strongylognathus testaceus – własne doświadczenia
Na zdjęciu wśród murawek można zaobserwować po lewej stronie, zaznaczoną na czerwono królową Strongylognathus testaceus oraz 7 robotnic z charakterystycznymi szpiczastymi żuwaczkami. Są zdecydowanie jaśniejsze, ale niewiele mniejsze od murawek.
Po złapaniu sierpnicy postanowiłem zaadoptować ją do jednej z niewielkiej kolonii Tetramorium caespitum (królowa + kilka robotnic). Najpierw do nowej probówki włożyłem jedynie larwy i poczwarki murawki oraz królową Strongylognathus testaceus, aby ta przesiąkła zapachem kolonii. Następnie dodałem królową Tetramorium caespitum. Gdy zobaczyłem, że królowe akceptują się nawzajem, zacząłem podrzucać po jednej młodej, jeszcze nie do końca wybarwionej robotnicy i patrzyłem czy nie reagują agresywnie wobec sierpnicy. Tak udało mi się przenieść wszystkie robotnice. Królowa murawek wraz z robotnicami przed połączeniem z sierpnicą były poddawane chłodzeniu w lodówce.
Królowe Strongylognathus testaceus i Tetramorium caespitum
Powyżej przedstawiam krótki, ale bardzo dobrej jakości filmik prezentujący królową murawki i sierpnicy w jednej probówce.
Czy wiesz że?
Sierpnica płowa jest jedynym gatunkiem z rodzaju Strongylognathus, który toleruje w gnieździe królową obcego gatunku. Dzięki temu ma zapewniony stały dopływ nowych niewolnic, nie musząc wyruszać na wyprawy wojenne. Jest to istotna informacja, ponieważ mordercze żuwaczki sierpnic pochodzą z czasów kiedy to gatunek ten wyruszał na rajdy po niewolnice, podobnie jak np. mrówka amazonka (Polyergus rufescens). Obecnie mrówki z gatunku Strongylognathus testaceus utraciły swoje poprzednie funkcje. Edward Wilson w książce Społeczeństwa owadów sugeruje, że sierpnice płowe „znajdują się w stadium, prowadzącym do całkowitej utraty kasty robotnic, co będzie stanowiło ostateczny stopień, doprowadzający ten gatunek do krańcowej postaci inkwilinizmu”. Krańcową postać inkwilinizmu, reprezentuje np. nieróbka czarniawa (Anergates atratulus), która nie posiada własnych robotnic.
Rójka
Lot godowy wypada w lipcu oraz sierpniu. Mnie udało się złapać królową 28 lipca podczas praktyk w Instytucie Nenckiego na jednym z terenowych wyjazdów. Charakterystyka terenu: żwir, piach, rzadka roślinność, duże nasłonecznienie. W pierwszej chwili wyglądała jak powiększona robotnica Tetramorium caespitim. Przykuło to moją uwagę. Postanowiłem złapać ją i przyjrzeć się z bliska. Dzięki charakterystycznym żuwaczkom od razu przyszło mi na myśl, że to może być sierpnica płowa. Na pewno gdy na nią traficie, bez obaw, nie pomylicie jej z innym gatunkiem.
| Domena: | Eukarionty (Eukaryota) |
| Królestwo: | Zwierzęta (Animalia) |
| Typ: | Stawonogi (Arthropoda) |
| Podtyp: | Tchawkowce (Tracheata) |
| Gromada: | Owady (Insecta) |
| Rząd: | Błonkoskrzydłe (Hymenoptera) |
| Podrząd: | Stylikowce (Apocrita) |
| Rodzina: | Mrówkowate (Formicidae) |
| Podrodzina: | (Myrmicinae) |
| Plemię: | (Crematogastrini) |
| Rodzaj: | (Strongylognathus) |
| Gatunek: | sierpnica płowa (Strongylognathus testaceus) |
| Polska nazwa | sierpnica płowa |
| Forma struktury społecznej | monoginiczna |
| Sposób inicjowania społeczeństw | pasożytnictwo społeczne (inkwilinizm) |
| Liczebność | kilkanaście tysięcy |
| Barwa | czerwono-brązowa |
| Długość ciała robotnic | 2 - 3 [mm] |
| Długość ciała królowych | 3 - 4 [mm] |
| Kasty | brak (monomorfizm) |
| Żądło | występuje |
| Rójka | lipiec - sierpień |
Strongylognathus testaceus + Tetramorium caespitum – więcej zdjęć
Czytelniku Myrmebloga!
Zachęcam do ocenienia, a także skomentowania niniejszego wpisu! 😉
Jędrzej
Czy mrówki Tetramorium caespitum odnoszą jakąś wymierną korzyść ze wspólnego życia wraz z sierpnicą, czy jest to całkowite pasożytnictwo? Robotnice sierpnicy są pewnego rodzaju inwalidami ze względu na swoje żuwaczki, tak samo jak mrówki amazonki mogą tylko walczyć. Czy w wypadku konieczności obrony gniazda sierpnice też będą go bronić?
Filip
Jeśli chodzi o pierwszą kwestię nie spotkałem się nigdy w literaturze z żadną informacją na temat korzyści dla Tetramorium caespitum, natomiast straty są znaczące. Przede wszystkim brak możliwości wydawania na świat form płciowych to spadek dostosowania, niemożność namnażania i rozprzestrzeniania własnych genów.
Co do drugiego pytania sierpnice i murawki przebywając w jednym gnieździe uzyskują ten sam zestaw węglowodorów kutikularnych na swoim ciele, czyli zapach mają ten sam. W momencie napotkania wroga o innym zapachu obydwu gatunkom włączy się funkcja „ataku”, czyli będą bronić gniazda.
Dziękuję za bardzo trafny komentarz, dzięki któremu w artykule został dodany podtytuł z ciekawostką na temat Strongylognathus testaceus. Przy okazji postanowiłem udostępnić krótki filmik przedstawiający pod dużym powiększeniem królowe obydwu gatunków w probówce.
Zachęcam do przeczytania i obejrzenia! 😉
Jonasz
Czy dołączając królową Strongylognathus do koloni Tetramorium, można liczyć na stały wzrost liczby robotnic murawki ponad normalnie „maksymalną” liczebność koloni,czy blokowanie rozwoju form płciowych się do tego przyczyni?
Filip
Blokowanie form płciowych nie przyczynia się do zmniejszenia wzrostu liczby robotnic murawki.
Jonasz
Tak, rozumiem to. Możliwe ,że zagmatwałem moje pytanie. Z tego co słyszałem mrówki mają ograniczoną liczbę robotnic w gnieździe i po jej osiągnięciu nie produkują więcej robotnic tylko formy płciowe,czy dodanie do takiej 50tysięcznej koloni Tetramorium caespitum królowej Strongylognatus zmusi murawki do dalszej produkcji robotnic powyżej progu maksymalnej liczebności?
Filip
A w tym sensie. Rozumiem. Takie matematyczne podejście, bardzo teoretyczne bo w naturze u mrówek nie ma takiego limitu, bo osobniki są stale wymieniane na nowe więc królowa stale składa jaja, z których wylęgają się robotnice. Nie ma czegoś takiego jak: Hej! Nasza kolonia ma 50 tys robotnic! Już więcej nie produkujemy. Jedyny bardzo ciężki sposób na to, żeby coś takiego sprawdzić to pozyskanie z natury kilku dojrzałych kolonii murawek bez sierpnic i kilka z sierpnicami, a następnie należałoby je zliczyć.
Sebatian
Mam pytanie gdyż mam problem w bloku z mrówkami ale tak małych to jeszcze nie widziałem, są może maksymalnie 1mm jak nie mniej i koloru takiego jasnego jak tutaj, komu pokazuje to nie mogą uwierzyć że to mrówki. Wiecie jaki to może być gatunek i jak się tego pozbyć?
Filip
Ich rozmiar, kolor i miejsce gniazdowania sugeruje, że mogą być to niestety mrówki faraona (Monomorium pharaonis). Proszę poczytać więcej na ich temat.
Karolina
Ciekawy artykuł. Cieszę się że trafiłam na ten blog. Mam nadzieję że znajdę tu więcej informacji na temat polskich mrówek. Gratuluję
Filip
Karolina,
Bardzo się cieszę! Dziękuję i życzę owocnego zgłębiania wiedzy! 😉
ADAM KRÓL
Mam 2 pytania:
-Jak silne mają żuwaczki? W kwestii ataku oczywiście.
-Jak silne mają żądło?
Filip
Adamie,
Niestety nie jestem w stanie odpowiedzieć na pytanie, ponieważ nigdy nie zostałem przez nie ani ugryziony, ani użądlony 😉
Mariusz
Super post. Dzięki niemu dowiedziałem się dużo o hodowli tego gatunku. jest bardzo ciekawe i intrygujące:)
Filip
Mariuszu,
Dziękuję! Bardzo się cieszę, że był pomocny! 😉