Myrmeblog – blog hodowcy i badacza mrówek

Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN

Od 12 lipca do 9 sierpnia miałem możliwość odbycia praktyk. Były to praktyki studenckie (myrmekologiczne) w Pracowni Etologii w Instytucie Nenckiego w Warszawie pod kierownictwem profesor Ewy J. Godzińskiej.

Dla wielu studentów praktyki kojarzą się z przymusem, koniecznością zaliczenia w jakiejkolwiek placówce miesięcznej, darmowej „służby”. Na szczęście w moim przypadku było inaczej! Kolejny raz mrówki okazały się świetną okazją na zdobycie ciekawego doświadczenia. Mogłem odbyć praktyki w najbardziej uznanej placówce naukowej w Polsce, spędzić wakacje w stolicy, zawrzeć nowe znajomości, a przy okazji złapać nowe gatunki mrówek.

Jako praktykant mogłem także wziąć udział w międzynarodowych warsztatach myrmekologicznych o czym z pewnością jeszcze napiszę! 😀

Do głównych moich zadań należało:

– Uczestnictwo w pracach związanych z prowadzeniem hodowli różnych gatunków mrówek i owadów karmowych.

– Analiza w programie „The Observer Video-Pro” nagrań testów behawioralnych badających czynniki kształtujące zachowania ratunkowe robotnic mrówki ćmawej (Formica polyctena).

– Inwentaryzacja myrmekofauny: na terenie „Groszówka’ w okolica Marysina Wawerskiego, przy ul. Żubrowej na warszawskich Bielanach oraz na obszarze całego Instytutu Biologii Doświadczalnej.

 Zdjęcie wykonała Marta, która wraz ze mną odbywała praktyki. Pozdrawiam! 😉

Analiza testów:

Na czym polega hodowla mrówek, każdy jest w stanie sobie wyobrazić. Badania fauny mrówek też nie są obce (jeśli tak to odsyłam do wpisu: Fauna mrówek Krakowa). Czym za to są zachowania ratunkowe i analiza testów?

Jak wiadomo mrówki mają zdolność do bardzo złożonej współpracy. Udzielają one także pomocy innym osobnikom, które znajdują się w sytuacji zagrożenia. Tymi właśnie działaniami, czyli zachowaniami ratunkowymi zajmują się pracownicy Pracowni Etologii w Warszawie.

Testy (czyli 20 minutowe filmiki), które miałem analizować w specjalnym programie polegały na wychwytywaniu poszczególnych zachowań mrówek (w sumie na filmik przypadało od 500 do 1000 zachowań). Na środku za pomocą pętli była unieruchomiona robotnica (bądź inny obiekt: martwa robotnica, obiekt nieożywiony), a wokół niej znajdowało się 5 (wyznakowanych indywidualnie kolorami) robotnic ratujących. Po włączeniu filmiku należało wychwycić każdy ruch poszczególnej robotnicy klatka po klatce (do wyboru było ok. 100 rodzajów zachowań).

Przykładowy film zachowań ratunkowych mrówek

Od 1:20 rozpoczynają się zachowania ratunkowe takie jak: odnoszenie kamyków, kopanie piasku, czy ciągnięcie za nogę. Test prowadzony był na gatunku Cataglypsis cursor we Francji.

Inwentaryzacja mrówek

Na koniec 5 wybranych zdjęć z inwentaryzacji:

Położone w niedalekiej odległości od siebie kilka oddzielnych gniazd zbójnicy krwistej (Formica sanguinea). Wszystkie w postaci kopców z igliwia wokół pniaków. Udało się zaobserwować także pojedyncze niewolnice pierwomrówki łagodnej (Formica fusca).

Dużo gniazd mrówki złodziejki (Solenopsis fugax) na terenie Instytutu. Zarówno robotnice jak i formy skrzydlate. Większość w bliskiej odległości od gniazd murawki darniowiec (Tetramorium caespitum), będącej prawdopodobnie potencjalnym źródłem pożywienia dla złodziejek.

Gniazdo mrówek z rodzaju Lasius prawdopodobnie Lasius plathythorax, których bardzo dużo występowało w inwentaryzowanym lesie, szczególnie w próchniejących pniakach czy wokół drzew. Po odsunięciu kamienia ujrzałem powyższe dzieło.

Kolejne gniazdo Lasius platythorax. Tym razem w starym pniu.

Warszawa to dość bogate miejsce jeśli chodzi o takie gatunki jak nadrzewnica czteroplamka (Dolichoderus quadripunctatus). Widziana przeze mnie w takich miejscach jak Stare Miasto czy Pola Mokotowskie. Zdjęcie zostało zrobione na terenie Instytutu Nenckiego. Pojedyncza robotnica z niewiadomych przyczyn wybrała się na spacer wraz z poczwarką. 😀

Dziękuję Stasiowi i Jankowi (praktykantom) za pomoc w inwentaryzacji! 😉