Myrmeblog – blog hodowcy i badacza mrówek

 

Skąd pomysł?

Ostatnio miałem możliwość przedstawienia referatu na temat mikroskopu skaningowego. W trakcie przygotowań natknąłem się na kilka interesujących zdjęć mrówek, którym postanowiłem poświęcić dzisiejszy wpis.

Krótko o mikroskopie skaningowym

• Rodzaj mikroskopu elektronowego umożliwiający obserwację budowy zewnętrznej badanego materiału.

• Z angielskiego SEM, czyli scanning electron microscope.

• Scanning w przypadku mikroskopu oznacza skanowanie, przeglądanie punkt po punkcie badanego obiektu. Wiązka elektronów omiata punkt po punkcie obiekt i tworzy obraz.

• Mikroskop skaningowy umożliwia powiększenie obiektów od 10 do 200 tysięcy razy.

• Powiększenie uzyskuje się za pomocą soczewek elektromagnetycznych i zmiany natężenia prądu.

• Koszt takiego mikroskopu to około 300 tysięcy złotych.

  

 

Mrówka Aulacopone relicta napylona złotem

 

Źródlo: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/24/Aulacopone_relicta_casent0172182_profile_1.jpg

• Badane obiekty najczęściej utrwala się złotem.

• Preparaty muszą przewodzić prąd elektryczny. Stąd konieczne jest napylenie próbki w komorze próżniowej warstwą metalu.

• Gdyby obiekt nie przewodził prądu, ładowałby się elektrycznie pod wpływem elektronów, co spowodowałoby zniekształcenie obrazu i uniemożliwienie obserwacji.

 

Lasius niger i kolory w SEM

– http://www.psmicrographs.co.uk/_assets/uploads/garden-ant–lasius-niger–with-an-aphid-nymph–macrosiphon-rosae–80012440d-l.jpg

– http://www.psmicrographs.co.uk/_assets/uploads/garden-ant–lasius-niger–with-an-aphid-nymph–macrosiphon-rosae–80012463-l.jpg

• Obrazy w technice SEM są zawsze czarno-białe.

• Kolory dodawane są sztucznie w programie komputerowym.

• Obrazy, które możemy oglądać w internecie nie odzwierciedlają prawdziwej barwy obiektu, stąd możemy zobaczyć zdjęcie moich czarnych Lasius niger i pod spodem linki do zdjęć pomarańczowej hurtnicy pospolitej.

• Dodam, że obiekt znajdujacy się w żuwaczkach hurtnicy to mszyca.

 

Robotnica Camponotus Gigas i Brachymyrmex

Źródło: http://www.lojzojago.eu/obrazky/lojzo/kniznica/mravenci-05.jpg

• Na zdjęciu widać największą mrówkę-robotnicę świata Camponotus gigas oraz malutką Brachymyrmex znajdującą się na czułku gmachówki olbrzymiej.

• Powyższy obraz ukazuje ogromną różnorodność w świecie mrówek.

• Można stwierdzić, że cała kolonia Brachymyrmex byłaby w stanie zmieścić się w głowie jednej robotnicy Camponotus gigas .

 

Anochetus faurei i jej żuwaczki

Źródło: http://myrmecos.net/wp-content/uploads/2011/10/trap_jaw_SEM.jpg

• Mrówka ta należy do podrodziny Ponerinae podobnie jak Odontomachus bauri.

• Na zdjeciu widac charakterystyczne długie żuwaczki, przystosowane do łapania drobnych, szybkich owadów

• Na żuwaczkach znajdują się włoski czuciowe, a w nich komórki nerwoe. W momencie styczności z ofiarą momentalnie przesyłają one informacje do mózgu, dzięki czemu żuwaczki z niezwykłą siłą zatrzaskują się.

• Zauważyć można także złożone oko u mrówek, składajace się z licznych ommatidiów.

 

Narząd strydulacyjny u Tetraponera aethiops

         

Źródlo: http://blog-rkp.kellerperez.com/wp-content/uploads/2009/02/tetraponera-aethiops-abdomen1.jpg

• Strzałką zaznaczony został narząd służący do wytwarzania dźwięku. Więcej na ten temat napisałem w artykule: Ćwierkanie u mrówek

• Rzymskimi liczbami zostały ponumerowane kolejne części odwłoka. Od IV do VII to właściwe odcinki odwłoka. Ich górna część to tzw. tergity, a spodnia sternity.

 

Kolce epinotum u Rogeria blanda

Źródlo: http://academic.evergreen.edu/projects/ants/genera/Rogeria/SPECIES/blanda/w.lat.sem.original.jpg

• Charakterystyczne kolce wyrastajace z tułowia (dokładniej pozatułowia) wystepują także u naszego rodzimego rodzaju Myrmica.

• Widoczny jest również dwuczłonowy stylik (petiolus + postpetiolus) tworzący charakterystyczny mostek pomiędzy odwłokiem, a tułowiem.

• Dzięki dużemu powiększeniu można zaobserwować silnie owłosione ciało u Rogeria blanda.

 

Mrówki w mikroskopie skaningowym – więcej zdjęć

  

Źródło: http://sta.uwi.edu/fst/electronmicroscope/images/large/ant.jpg

  

Źródło: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ca/Ant_SEM.jpg

  

Źródło: http://livenano.org/wp-content/uploads/2011/02/ant-and-microchip.gif

 

Zalety mikroskopów skaningowych

• Technika SEM umożliwia zbadanie dokładnej morfologii mrówek, kształtu i budowy poszczególnych części ich ciała z dokładnośią do każdego włoska, każdego wypuklenia na ciele.

•  Dzięki tej metodzie możemy uzyskać niesamowite zdjęcia urozmaicające wszelką literaturę, atlasy oraz strony internetowe. Przykładowo książka "Podróż w krainę mrówek" Edwarda O. Wilsona i Berta Holdoblera wzbogacona została o zdjecia mrówek z mikroskopów skaningowych. Na pewno w przyszłości napiszę o niej coś więcej..

 

Zachęcam do poszukiwań

• Zdjęć w internecie jest mnóstwo. Wystarczy wpisać w google "ant SEM". Na szczególną uwagę zasługują zdjęcia skrzydlatych królowych.

• Ja jedynie starałem się zasygnalizować i zaciekawić was tym tematem. Mam nadzieję, że mi się to udało i teraz znajdziecie jeszcze wiele interesujących i wyjątkowych zdjęć.

 

*Pierwsze zdjęcie w artykule zostało przerobione na potrzeby wpisu. Orginalna wersja nie zawiera na monitorach zdjęć mrówek. Obraz ma wymiar stricte artystyczny ; ]